Mùa Thu năm 1945, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn thể nhân dân Việt Nam đã nhất tề vùng lên tiến hành Tổng khởi nghĩa, giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám - một cuộc cách mạng “long trời, lở đất”, làm rung chuyển cục diện chính trị không chỉ trong khu vực mà còn trên phạm vi toàn thế giới.
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dưới ách thống trị của thực dân Pháp, nhân dân ta phải sống lầm than, cực khổ, bất công, “chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước... Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần cùng...”.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã xóa bỏ ách thống trị thực dân, phát xít; lật đổ chế độ phong kiến, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam. Đây là sự kiện mang tính chất bước ngoặt lịch sử, đưa nước ta từ thân phận thuộc địa trở thành quốc gia độc lập có chủ quyền, đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ. Thắng lợi ấy đã đưa dân tộc Việt Nam bước vào hàng ngũ tiên phong của phong trào đấu tranh vì độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội trên thế giới, khẳng định vị thế, bản lĩnh và sức sống mãnh liệt của một dân tộc từng bị coi là yếu kém, nô lệ. Việc đập tan ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, phát xít, xóa bỏ chế độ phong kiến lạc hậu là thành quả đầu tiên và có ý nghĩa nền tảng, làm nên tính chất vĩ đại và giá trị lịch sử sâu sắc của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đánh dấu sự chuyển biến lịch sử trong đời sống chính trị - xã hội của dân tộc: Nhân dân ta từ thân phận nô lệ, từ người dân mất nước trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Nước ta từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến, trở thành một nước độc lập, dân chủ nhân dân. Lần đầu tiên, tên nước Việt Nam có trên bản đồ thế giới với tư cách và vị thế của một quốc gia-dân tộc độc lập, có chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Đánh giá thành quả này, Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn khẳng định: “Cách mạng Tháng Tám thắng lợi mở ra một bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc ta, một cuộc đổi đời chưa từng có đối với mỗi người Việt Nam...”.
Đây không chỉ là cuộc lật đổ của một chế độ chính trị, mà còn là sự thay đổi toàn diện và sâu sắc về tư thế, vị thế, quyền lực và giá trị của con người Việt Nam trong lịch sử dân tộc. Cùng với đó, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 còn khẳng định vai trò, vị thế và uy tín lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng ta, từ một Đảng không hợp pháp trở thành Đảng lãnh đạo chính quyền trong cả nước, một Đảng mới 15 năm tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, trở thành đảng cầm quyền-đó là điều hiếm thấy trong lịch sử các Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế. Chính Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tự hào phát biểu: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.
Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã phá vỡ một mảnh ghép quan trọng trong hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, làm lung lay nghiêm trọng nền tảng của trật tự thế giới thực dân cũ, tiếp thêm niềm tin, động lực thúc đẩy làn sóng nổi dậy của các dân tộc bị áp bức ở Đông Dương, châu Phi và Mỹ Latin. Cách mạng Việt Nam trở thành hình mẫu truyền cảm hứng cho các dân tộc bị áp bức trên thế giới vươn lên đấu tranh vì độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội. Nhiều dân tộc đã nhìn thấy con đường đúng đắn để tự giải phóng khỏi ách thống trị thực dân, tạo nên làn sóng cách mạng giải phóng dân tộc sôi nổi trong nửa sau thế kỷ 20.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng sinh động cho năng lực dự báo chiến lược, đánh giá khoa học tình hình và nghệ thuật chớp thời cơ cách mạng xuất sắc của Đảng ta. Sự kết hợp chặt chẽ giữa lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang chính là yếu tố quyết định làm nên thắng lợi của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám. Đồng thời, tạo nền tảng quan trọng để Đảng ta phát triển khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng lực lượng cách mạng để đánh đuổi thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và tay sai, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Sức mạnh tinh thần mà Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại có giá trị sâu sắc và vô giá. Đó là lòng tự hào dân tộc, là niềm tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, là ý thức làm chủ, khát vọng độc lập, tự do và phát triển đất nước. Những bài học lịch sử rút ra từ thực tiễn Cách mạng Tháng Tám năm 1945 có giá trị trường tồn trong tiến trình cách mạng Việt Nam, đó là: 1) Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; 2) Xây dựng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc mà nòng cốt là liên minh công - nông - trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng; 3) Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; 4) Vai trò quyết định của năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong mọi thời kỳ cách mạng.
Hiện nay, bối cảnh quốc tế và khu vực đang tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường, khó đoán định. Trong nước, sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; vị thế, uy tín và sức mạnh tổng hợp của đất nước không ngừng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh thời cơ và thuận lợi, đất nước ta cũng đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu phải tiếp tục nghiên cứu, kế thừa và phát huy giá trị to lớn của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, coi đó là nguồn động lực tinh thần quan trọng để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình của dân tộc để Việt Nam vững bước thực hiện mục tiêu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội và khẳng định vị thế, uy tín trên trường quốc tế./.
